Yumurtalık kisti nedir ?

Yumurtalık kisti nedir ?

Yumurtalık kisti, her kadında 2 adet bulunan yumurtalık ( over ) içerisinde gelişebilen içi sıvı dolu kesecik veya kitlelerdir. En sık üreme çağındaki kadınlarda görülmekle birlikte yumurtalık kistleri her yaştaki ( çocukluktan menopoza kadar ) kadında görülebilir. Hatta anne karnındaki kız bebeklerin yumurtalıklarında bile oluşabilir. Hiçbir şikayete yol açmayabileceği gibi kasık bölgesinde ağrı ya da baskı hissine de yol açabilir. Ama genelde adet düzensizliğine yol açmazlar.

Kist boyutları bir iki santimetreden onlarca santimetreye kadar değişken boyutta olabilir. İyi tarafı çoğu yumurtalık kistinin iyi huylu olması ve her hangi bir cerrahi girişime gerek olmamasıdır.

Yumurtalık kisti belirtileri nelerdir ?

Yumurtalık kistleri daha önce belirttiğim gibi hiçbir şikayete yol açmayabileceği gibi bazen karın alt bölgesinde baskı ve ağrıya da yol açabilir. Bu ağrı değişkenlik gösterebilir. Genelde kistin olduğu tarafta aralıklı veya sürekli olabilen bazen artan bazen azalan tarzda olabilir. Kist rüptürü dediğimiz kist içeriğinin karın boşluğuna dökülmesi sonucu ani, şiddetli keskin bir ağrı olabilir. Kist torsiyonu adı verilen yumurtalığın kendi etrafında dönmesi sonucu bulantı kusmanın da eşlik ettiği ağrı olabilir.

Yumurtalık kisti tanısı nasıl konur ?

Muayene ve yapılacak ultrasonografi ile çoğunun tanısı konulabilir. Bazen daha detaylı inceleme gerektiğinde MR ya da Tomografi de gerekebilir.

Yumurtalık kisti neden oluşur ?

Yumurtlık kisti oluşum nedenleri yaşa ve adet görüp görmemeye göre değişkenlik gösterebilir.

Menopoz öncesi dönemde en sık görülen yumurtalık kisti nedenlerine bakacak olursak:

• Ovulasyon ( Yumurtlama ) problemi: Her adet döngüsünde kadınların yumurtalıklarından gelişen yumurtanın büyüyüp çatlaması gerekir. Eğer bu yumurtlama olmaz ve yumurtanın içinde geliştiği kesecikteki sıvı boşalamazsa kiste dönüşecektir. Bu tarz kistlere ‘Fonksiyonel over kisti ‘ denir. Bu kistler genelde her hangi bir tedavi verilmesine gerek olmaksızın kendiliğinden kaybolur.
• Dermoid Kisti ( Teratom ): 20-40 yaş arasında kadınlarda en sık görülen kist çeşitlerinden biridir. Yumurtalıkta normalde bulunmaması gereken yağ, kıl, diş gibi yapıları içeren kistlerdir. Çoğu dermoid kist iyi huyludur ancak nadir de olsa kötü huylu olma ihtimalleri vardır. Bu nedenle tanısı doğrulanırsa genelde cerrahi olarak çıkarılması önerilir.
• Polikistik over sendromu: Polikistik over sendromu adı verilen hastalığın bir belirtisi olarak yumurtalıklarda çok sayıda ( onlarca ) ancak çok küçük ( 1 cm den küçük ) kistler görülebilir. Bu kistlerin ilaçla tedavi edilmesine veya cerrahi olarak alınmasına gerek yoktur. Ancak bu kistlerin görülebildiği Polikistik over sendromuna sahip kadınlarda görülebilen adet düzensizliği, ağrılı adet görme, aşırı tüylenme ya da gebe kalamama gibi şikayetler varsa bu kistleri yok etmek amacıyla değil, sayılan şikayetleri tedavi etmek için bazı ilaçlar kullanmak gerekebilir.
• Endometriozis: Endometriozis adı verilen hastalığın bir sonucu olarak bazen yumurtalıklarda halk arasında ‘ çikolata kist’ olarak da bilinen Endometrioma adı verilen kistler gelişebilir. Bu kistlerin kendiliğinden kaybolma ihtimali daha düşüktür. Hastada yol açtığı şikayetlere, boyutuna ve hastanın çocuk istemi olup olmaması göz önünde bulundurularak sadece takip etmek, ilaç veya cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur.
• Gebelik: Gebeliğin erken döneminde, gebeliğin devamını sağlamak için gereken bazı hormonları salgılayan ve sonrasında kaybolan küçük kistler gelişebilir
• Ciddi pelvik enfeksiyon: Karın içerisindeki kadın üreme organlarına yayılan bir enfeksiyon bazen tüplerde ve yumurtalığa yakın bölgelerde içi iltihabi sıvı dolu kistlere yol açabilir. İlaçla veya cerrahi müdahale ile tedavi edilmeleri gerekir.
• Kanser: Yumurtalık kisti denince en çok korkulan ancak genç yaştaki kadınlarda görülme olasılığı en az olan yumurtalık kisti nedenidir. Genç, menopoz öncesi kadınlarda görülen yumurtalık kistlerinin kötü huylu olma olasılığı %1 den azdır.

Menopoz sonrası ileri yaştaki kadınlarda görülen yumurtalık kisti nedenleri :

• Yumurtalıklardaki sıvı birikimi ve iyi huylu urlar menopoz sonrası ileri yaştaki kadınlarda da en sık görülen kist nedenleridir. Ancak menopoz sonrası kadınlarda görülen yumurtalık kistlerinin kötü huylu olma olasılığı menopoz öncesi genç kadınlardan çok daha yüksektir. Bu nedenle bu dönemde görülen yumurtalık kistlerinin kötü huylu olmadığın emin olmak için mutlaka ilave kan tetkikleri ve/veya görüntüleme yöntemleri istenecektir.

Yumurtalık kanseri olabilir miyim ?

Yukarıda da belirttiğim gibi yumurtalık kanseri, yumurtalıkta görülen kistlerin çok az bir kısmından sorumludur. Yumurtalık kanseri riskinizi arttıran durumlar şunlardır:

• Ailenizde genetik geçişli olduğu anlaşılmış yumurtalık kanseri varsa
• Daha önceden geçirilmiş meme veya sindirim sistemi kanseri öykünüz varsa
• Görüntü olarak kistinizin belli özellikler taşıyorsa
• Karın bölgesinde sıvı birikimi varsa
• Tümör belirteci denilen bazı kan değerlerinin yüksek olması (En çok kullanılan CA-125 )

Yumurtalık kisti tedavisi nasıl olur ?

Her yumurtalık kistinin mutlaka tedavi edilmesi gerekmez. Menopoz öncesi görülen yumurtalık kistlerinin kendiliğinden kaybolma ihtimali daha fazladır. Kistiniz çok büyükse, ağrıya yol açıyorsa ya da kötü huylu olma şüphesi varsa cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Bekleme ve izlem: üreme çağındaki adet gören kadınlarda bir şikayete yol açmıyor ve kötü huylu olma şüphesi yoksa 6-8 hafta arayla ultrason ile takip en sık tercih edilen seçenektir. Bu süre içerisinde kist şikayete yol açmaz, büyümez veya kaybolursa ek bir girişime gerek kalmaz. Bazı hastalarda yeni kist oluşma ihtimalini azaltmak için bu dönemde doğum kontrol hapları kullanılabilir.

Menopozdaki kadınlarda görülen yumurtalık kistlerinde bekleme ve izleme kararı vermeden önce ultrason ve kanda bakılan bir test olan CA-125 ile kanser olasılığı olamadığına emin olmak için daha detaylı inceleme gerekir. Böyle bir şüphe yoksa 3-6 ayda bir takip edilebilir. CA-125 yüksekse veya kist büyüme eğiliminde ise cerrahi olarak çıkarılması önerilir.

Hangi durumlarda yumurtalık kistlerinin ameliyat edilmesi gerekebilir ?

1-Sürekli ağrıya yol açıyor ya da karın içine kanama (rüptür) veya kendi etrafında dönme (torsiyon) bulgusu varsa

2- Kist boyutu arttıkça (5-10 cm üzeri ) cerrahi gerekebilme ihtimali artar.

3- Kist büyüme eğiliminde ise veya kötü huylu olma şüphesi varsa

4-Her zaman gerekli olmamakla birlikte uzun dönemli takipler boyunca kaybolmayan kist varsa.

Yumurtalık kisti ameliyatında yumurtalık alınır mı ?

Genel olarak kötü huylu olmadığı düşünülüyorsa sadece kist çıkarılır yumurtalık alınmaz. Ancak kötü huylu olma şüphesi varsa bütün yumurtalığın da alınıp incelenmesi gerekebilir. Bir yumurtalığın alınması sizi menopoza sokmayacak veya gebe kalmanıza engel omayacaktır.